Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre dünya nüfusunun yaklaşık %15’i engelli bireylerden oluşmakta, bu da yaklaşık 1 milyar engelli anlamına gelmektedir.¹ Dünyada 15 yaş altı çocukların ise %5’i yani yaklaşık 93 milyon çocuk orta veya ağır bir engele sahiptir.¹

Fiziksel aktivite, herhangi bir aktivite kısıtlaması olan kişiler için sağlığı koruyup geliştirmenin yanı sıra, hareketsizliğin yol açtığı hastalıkları da önler. Fiziksel ve ruhsal sağlık için fiziksel aktivitenin günlük yaşam içine adapte edilmesi ve yaşam biçimine dönüştürülmesi gerekmektedir.² 

Peki engelli bireyler ne gibi aktiviteleri yapabilirler?²

Görme engelli ve az gören bireylerin fiziksel aktivite katılımlarının uygun emniyet/ güvenlik düzenlemelerinin yapılması gerekir. Aerobik aktivite olarak yüzme, beyaz baston ile yürüme gibi egzersizler yapılabilir.

Bedensel engelli bireylerin düşük aktivite düzeyine bağlı ek sağlık problemleri görülebilmektedir. Bedensel engellilerin bu problemlerle baş edebilmesinde en etkin yolun fiziksel aktivite ve spor olduğu bilinmektedir.

Tekerlekli sandalyeye bağımlı engellilerde fiziksel aktivite ile oluşabilecek ikincil sağlık problemleri en aza indirilebilmektedir. Tekerlekli sandalyede masa tenisi ya da takım oyunları yararlı olabilir. Fiziksel aktivite veya sporu kolaylaştırıcı engel durumuna özel geliştirilmiş yardımcı cihazlar, ekipmanlar, protezler kullanılabilir. 

Aktivitelerin şiddeti ve süresi²

Bedensel engelli bireyler haftada 3 gün, günde en az 30 dakika orta şiddette veya 20 dakika yüksek şiddetli aktivite yapabilirler. Örneğin tekerlekli sandalyeye bağımlı bir bireyin günde 30-40 dakika tekerlekli sandalye kullanması, orta şiddette fiziksel aktivite kabul edilirken, 20 dakika tekerlekli sandalye basketbol oynaması yüksek şiddette aktivite olarak kabul edilebilir.

Aktivitenin en ideali, düzenli olarak yapılanıdır. Bireyler, güvenli yapılan tüm aktivitelere katılabilirler. Aktiviteler eğlendirici hâle getirebilirler (yürüme, tekerlekli sandalye kullanma, dans gibi).

Referanslar: 1. Çoban T ve Özcebe H. Engelliliğe Genel Bakış ve Engelli Çocukların Sağlık Davranışları TJFMPC 2019;13(4) 553-566. 2. Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi- Engellilerde Fiziksel Aktivite işim